Προφανώς και πρόκειται για τη νιτρογλυκερίνη, μια τυχαία ανακάλυψη που, αν και προοριζόταν για κατασκευαστικές εργασίες και οπλικά συστήματα, θα έσωζε εκατομμύρια ζωές και θα γινόταν αφορμή της καθιέρωσης των βραβείων Nobel. 

Φυσικοχημικές ιδιότητες 

Πρόκειται για το πορτοκαλόχρωμο ελαιώδες υγρό με το όνομα νιτρογλυκερίνη (C3H5(ONO2)3). Εκρήγνυται, επίσης, στα τρινιτρογλυκερίνη, τρινιτρίνη, τρινιτρική γλυκερίνη, προπανο-1,2,3-τριόλη, ενώ επίσημα συστήνεται ως 1,2,3-τρινιτροοξυ προπάνιο. Σύμφωνα με δοκιμή του δημιουργού της έχει γλυκιά και καυστική γεύση.  

 Λιώνει στους 14 βαθμούς Κελσίου (σημείο τήξεως) και είναι εξαιρετικά ασταθής. [4],  [14] 

 Ιστορικά στοιχεία 

Παρασκευάστηκε και δοκιμάστηκε για πρώτη φορά το 1847 από τον χημικό Ascanio Sobrero, όχι στο Μεξικό, αλλά στο Τορίνο της Ιταλίας, μέσω σταδιακής νίτρωσης της γλυκερίνης [12]. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις του για την εξαιρετική αστάθεια της πυρογλυκερίνης, όπως την ονόμασε,  ο μηχανικός και χημικός Alfred Bernhard Nobel αναλαμβάνοντας την οικογενειακή βιομηχανία οπλικών συστημάτων στη Σουηδία άρχισε να αναζητά ασφαλέστερους τρόπους διαχείρισης της νιτρογλυκερίνης. Πλήθος ατυχημάτων και θανάτων οδηγούν σε απαγόρευση των πειραμάτων στην πόλη της Στοκχόλμης.  

Το ερευνητικό δαιμόνιο του Nobel τον οδηγεί στο Vinterviken, όπου συνεχίζει τα πειράματά του, αρχικά σε μια πλωτή πλατφόρμα στη λίμνη Mälaren και εν συνεχεία σε εργαστηριακό χώρο. Ακολουθεί η ίδρυση της εταιρείας “Alfred Nobel & Company” και η διεξαγωγή πειραμάτων στο  Geesthacht, στους λόφους Krümmel. Παράγεται, αρχικά, ένας συνδυασμός νιτρογλυκερίνης-πυρίτιδας, ο οποίος κυκλοφορεί στο εμπόριο με το όνομα Blasting Oil, και ακολουθεί πλήθος από άλλα εκρηκτικά με βάση τη νιτρογλυκερίνη, τα οποία μεταφέρονται σε Ευρώπη και Αμερική. Η αστάθειά τους οδηγεί σε καταστροφή του εργοστασίου και αμέτρητα πολύνεκρα ατυχήματα κατά τη μεταφορά. 

 Τα πειράματα του Nobel συνεχίζονται μάταια για την ανεύρεση σταθεροποιητικού μηχανισμού. Ωστόσο, η νιτρογλυκερίνη είναι τόσο ασταθής και επικίνδυνη κατά τον χειρισμό που η παραμικρή κρούση ή πτώση σταγόνων στο έδαφος από τον εργαστηριακό πάγκο οδηγεί σε έκρηξη. Όταν την πτώση φιαλιδίου νιτρογλυκερίνης δεν ακολούθησε αναμενόμενη έκρηξη, μια τεράστια ανακάλυψη είχε πραγματοποιηθεί. Ο λόγος ήταν ένα στρώμα πριονιδίων που κάλυπτε το πάτωμα, με αποτέλεσμα την προσρόφηση της νιτρογλυκερίνης. Ακολούθησαν πειράματα ανάμειξης της νιτρογλυκερίνης με πλήθος σταθεροποιητικών αδρανών υλικών μεταξύ των οποίων η καρβουνόσκονη, η μαύρη πυρίτιδα, το ξυλάλευρο και τσιμέντο. Βέλτιστο σταθεροποιητικό αποτέλεσμα παρατηρήθηκε κατά την ανάμιξη της υγρής νιτρογλυκερίνης με γη διατόμων, ένα αδρανές προσροφητικό πυριτικής φύσης υλικό από τους λόφους Krümmel. Στην πραγματικότητα πρόκειται για σκελετούς θαλάσσιων μικροοργανισμών. Η νέα σύνθεση ονομάζεται δυναμίτιδα και πλέον η νιτρογλυκερίνη εκρήγνυται μόνο με χρήση πυροκροτητή, ο οποίος αποτελεί επίσης εφεύρεση του Nobel, και αποσκοπεί στην δημιουργία μικρής έκρηξης εντός του δυναμίτη, το σοκ της οποίας προκαλεί την κυρίως έκρηξη της νιτρογλυκερίνης. Ακολουθεί προσθήκη ποσοτήτων CaCO3 ή Na2CO3 στη σύνθεση για εξασφάλιση βασικού pH. Η δυναμίτιδα συσκευάζεται σε τυλιγμένες με κηρόχαρτο κυκλικές ράβδους και διακινείται ασφαλώς. Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας κατοχυρώνεται στον Nobel και ακολουθεί η ίδρυση 80 εργοστασίων σε 20 χώρες.  [4], [5], [8] 

Εκρηκτικός μηχανισμός  

Έκρηξη της νιτρογλυκερίνης προκύπτει κατά τη θέρμανση, ανατάραξη ή κρούση του περιέκτη της. Ωστόσο, εκρήξεις ηρεμίας έχουν αναφερθεί επίσης.  

Πρόκειται για εξώθερμη αντίδραση (απελευθέρωση ενέργειας στο περιβάλλον). Κάθε mol νιτρογλυκερίνης (δηλαδή 227g) κατά τη διάσπαση παρέχει 1,5 MJ ενέργειας. Κατά την έκρηξη δεν παράγεται καπνός, γεγονός που οφείλεται στο θετικό ισοζύγιο οξυγόνου, δηλαδή περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα οξυγόνου από την ποσότητα που απαιτείται για την οξείδωση των ανθράκων και των υδρογόνων της ένωσης. [4], [5]

Πιο αναλυτικά, η εκρηκτική ισχύς της νιτρογλυκερίνης οφείλεται στην μοριακή δομή της. Αποτελείται από τρεις νιτρικές ομάδες, συνδεδεμένες σε μια ανθρακική αλυσίδα. Για την πραγματοποίηση μιας έκρηξης απαιτούνται δύο βασικά στοιχεία: καύσιμη ύλη και ένας οξειδωτικός παράγοντας, με σκοπό την αφαίρεση ηλεκτρονίων από το καύσιμο για τη διατήρηση της αντίδρασης. Ο συνήθης οξειδωτικός παράγοντας είναι το οξυγόνο. Όμως οι τρεις νιτρικές ομάδες της νιτρογλυκερίνης αποτελούν οι ίδιες οξειδωτικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται οξυγόνο για τη συντήρηση της εκρηκτικής αντίδρασης μετά την έναρξή της. Είναι, επομένως, μια αυτοσυντηρούμενη αντίδραση. 

 Εφαρμογές          

Η νιτρογλυκερίνη αξιοποιείται στην παρασκευή εκρηκτικών υλών για χρήση σε κατασκευαστικές εργασίες, κατεδαφίσεις, εξορύξεις και εκβραχισμούς. Χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για την κατάσβεση πυρκαγιών σε πετρελαιοπηγές. Έχουν αναφερθεί, επιπλέον, περιστατικά χρήσης της για τρομοκρατικούς σκοπούς από τον Ramzi Youzef  τη δεκαετία του 1990 (έκρηξη van σε υπόγειο parking σε εμπορικό κέντρο της Νέας Υόρκης το 1993, έκρηξη σε αεροπλάνο το 1994) [4],[8]. 

Τα βραβεία Nobel

Η απονομή των βραβείων Nobel ξεκίνησε το 1901, και αποτελεί το γνωστότερο φιλανθρωπικό έργο του Alfred Nobel. Ο ίδιος γνωρίζοντας την πιθανότητα χρήσης της εφεύρεσης του για στρατιωτικούς και τρομοκρατικούς σκοπούς οργάνωνε εκστρατείες που αφορούσαν κοινωνικά ζητήματα και προωθούσαν την ειρήνη μεταξύ των λαών.  Αφορμή για την καθιέρωση των βραβείων αποτέλεσε ο τίτλος ενός άρθρου «Ο έμπορος του θανάτου είναι νεκρός». Αφορούσε μια λανθασμένη είδηση περί θανάτου του Nobel, η οποία τον οδήγησε να διαθέσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στην καθιέρωση των βραβείων, με σκοπό την προώθηση των επιστημών και την συμβολή στην ανθρωπότητα μέσω της διαθήκης του [6].  

«All of my remaining realisable assets are to be disbursed as follows: the capital, converted to safe securities by my executors, is to constitute a fund, the interest on which is to be distributed annually as prizes to those who, during the preceding year, have conferred the greatest benefit to humankind. It is my express wish that when awarding the prizes, no consideration be given to nationality, but that the prize be awarded to the worthiest person, whether or not they are Scandinavian.» 

Τα βραβεία Nobel απονέμονται ως εξής: (1) Βραβείο Nobel Χημείας, από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών. (2) Βραβείο Nobel Φυσικής, από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών. (3) Βραβείο Nobel Ιατρικής, από το Σουηδικό Ινστιτούτο Karolinska . (4) Βραβείο Nobel Λογοτεχνίας, από τη Σουηδική Ακαδημία. (5) Βραβείο Nobel Ειρήνης, από τη Νορβηγική Επιτροπή Nobel που ορίζεται από το Νορβηγικό κοινοβούλιο, (6) Βραβείο Nobel Οικονομικών Επιστημών, από την Τράπεζα της Σουηδίας.  [6] 

Θεραπευτική δράση 

Κατά τις συνήθεις εργαστηριακές πρακτικές της εποχής, ο Ascanio Sobrero αναφέρει μετά από δοκιμή της νιτρογλυκερίνης, γεύση γλυκιά και καυστική συνοδία ισχυρής κεφαλαλγίας [8].   

Το 1879, έρευνα του William Murrell, σχετικά με τη φυσιολογική επίδραση της νιτρογλυκερίνης στον καρδιακό μυ, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ”Lancet”. Παρότι ο Murrell υπέδειξε τη δράση της νιτρογλυκερίνης στη θεραπεία της στηθάγχης, δεν την εισήγαγε στη θεραπευτική πράξη [10]. Η πρώτη χρήση της αναφέρεται ήδη από το 1849 από τον Αμερικάνο Constantin Heiring, υποστηρικτή της ομοιοπαθητικής πρακτικής. Βασισμένος στη θεραπεία των ομοίων, υποθέτει τη θεραπευτική δράση της νιτρογλυκερίνης στην κεφαλαλγία, (εφόσον η ουσία προκαλεί κεφαλαλγία σε υγιή άτομα, θα θεραπεύει την κεφαλαλγία σε ασθενείς), συμπέρασμα το οποίο είχε προκύψει από την παρατήρηση του Sobrero [8]. Ο σκεπτικισμός τόσο ως προς την εκρηκτική φύση της ουσίας, όσο και ως προς τις ομοιοπαθητικές πρακτικές οδηγεί σε χρήση της νιτρογλυκερίνης μόνο στο πλαίσιο της ομοιοπαθητικής θεραπευτικής, υπό το όνομα glonoine (πρόκειται για ακρωνύμιο που προκύπτει από τα gl(ycerol) + o(xygen) + n(itrogen) +o(xide) + ine)  [8] .  Το 1858, ο Βρετανός ομοιοπαθητικός Alfred Field αναφέρει ταχυκαρδία μετά από λήψη νιτρογλυκερίνης και αποδίδει το γεγονός στην πιθανή ύπαρξη κάποιας πρόσμιξης στο σκεύασμα [11]. Το 1864 ο Γερμανός ιατρός Johann Albers δημοσιεύει μελέτη σχετικά με την επίδραση της νιτρογλυκερίνης στην καρδιά και την αιματική κυκλοφορία. Ωστόσο, η νιτρογλυκερίνη δεν συνταγογραφείται για τη θεραπεία της στηθάγχης μέχρι τη δεκαετία του 1870 και την επιστημονική τεκμηρίωση του Murrell.  Ο ίδιος αναφέρει πως αγγίζοντας άθελά του τον φελλό από το μπουκάλι ενός διαλύματος νιτρογλυκερίνης στη γλώσσα του παρατηρεί έντονη κεφαλαλγία, ταχυκαρδία και αύξηση του καρδιακού παλμού. Αποφασίζει τη δοκιμή της ουσίας σε 35 υγιή άτομα, τα οποία εκδηλώνουν παρόμοια συμπτωματολογία με τον ίδιο [11]. Η καθιέρωση της νιτρογλυκερίνης στη θεραπεία της στηθάγχης, πραγματοποιείται από τον Σκωτσέζο ιατρό και φαρμακολόγο T. Lauder Brunton, ο οποίος την κατατάσσει στους αγγειοδιασταλτικούς παράγοντες που δρουν στα αγγειοκινητικά νεύρα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο περιοδικό ”Lancet” [9], [12].  

Ο Murrell συνεχίζει τα πειράματα σε ασθενείς με χορήγηση διαλύματος νιτρογλυκερίνης 1%. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνονται τόσο από τις ατομικές παρατηρήσεις των ασθενών (βελτίωση των επεισοδίων στηθάγχης), όσο και από τις μετρήσεις με χρήση σφυγμογράφου. Το 1822, ο Βρετανός William Green αναφέρει χαρακτηριστικά  «Δεν υπερβάλλω δηλώνοντας πως η νιτρογλυκερίνη αξίζει να καταταχθεί δεύτερη στη θεραπεία καρδιολογικών ασθενειών, συγκριτικά με την δακτυλίτιδα (διγοξίνη)». 

Η μη πρακτική φύση του υγρού σκευάσματος κατά τη χορήγηση οδηγεί στην παρασκευή δισκίων. Η ανησυχία λόγω της γνωστής εκρηκτικής φύσης της νιτρογλυκερίνης ωθεί στη μετονομασία της σε τρινιτρίνη ή νιτρώδες αμύλιο ή τρινιτρική γλυκερόλη, ώστε αυτή να διακινηθεί ως φάρμακο και να ελαττωθεί ο πιθανός φόβος των ασθενών κατά τη λήψη του. Ο Βρετανός χημικός William Martindale δηλώνει «η ουσία είναι εξαιρετικά σταθερή και εξ ολοκλήρου μη εκρήξιμη, καθώς δεν μπορεί να πυροκροτηθεί». [11]. Παρότι η νιτρογλυκερίνη χορηγείται ως θεραπεία στη στηθάγχη, εισάγεται στην Βρετανική Φαρμακοποιία με ένδειξη τη θεραπεία της υπέρτασης [8]. Για το έργο  «Μελέτη του νιτρικού οξέος, ως μόριο σηματοδότησης στο καρδιαγγειακό σύστημα» απονέμεται Βραβείο Νobel Ιατρικής – Φυσιολογίας στους  Furchgott, Ignarro και  Murad το 1998 [10]. 

 Εξήγηση μηχανισμού δράσης 

Τα νιτρικά άλατα και οι νιτρίτες αποτελούν θεραπεία εκλογής της στηθάγχης μειώνοντας τις ανάγκες του καρδιακού μυ σε οξυγόνο [2], [12]. Δρουν ελαττώνοντας την καρδιακή συχνότητα, τον κοιλιακό όγκο, την αρτηριακή πίεση και τη συσταλτικότητα του μυοκαρδίου (καθοριστικοί παράγοντες ζήτησης οξυγόνου) [3]. 

Η νιτρογλυκερίνη μπορεί να θεωρηθεί ως το πρωτότυπο της ομάδας των νιτρωδών, στην οποία συμπεριλαμβάνονται ο μονονιτρικός και ο δινιτρικός ισοσορβίτης καθώς και ο αμυλ- νιτρίτης [1]. Πρόκειται για πολυαλκοολικούς εστέρες του νιτρικού και του νιτρώδους οξέος [5].  Μελέτες δομής δραστικότητας υποδηλώνουν τη μετατροπή όλων των παραγώγων σε μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ) στους αγγειακούς λείους μυϊκούς ιστούς [9]. Το παραγόμενο μονοξείδιο του αζώτου προκαλεί ενεργοποίηση της γουανυλικής κυκλάσης και μετατροπή του GTP σε κυκλικό GMP (cGMP) με αποτέλεσμα τόσο τη χάλαση των λείων μυϊκών ινών, μέσω αποφωσφορυλίωσης της ελαφράς αλύσου της μυοσίνης [3], όσο και τη μείωση της συσσώρευσης και παρεμπόδιση προσκόλλησης των αιμοπεταλίων στο αγγειακό επιθήλιο, γεγονός το οποίο θα υποδήλωνε την έναρξη σχηματισμού θρόμβου [7]. Στον μηχανισμό δράσης πιθανώς εμπλέκονται η παραγωγή προσταγλανδίνης Ε, η παραγωγή προστακυκλίνης Ι2, καθώς και η μεμβρανική υπερπόλωση. Δεν υπάρχουν ενδείξεις εμπλοκής αυτόνομων υποδοχέων στην πρωταρχική απόκριση του οργανισμού στα νιτρικά. 

Οι έμμεσες ενέργειες των νιτρικών αφορούν αντιρροπιστικές ανταποκρίσεις προκαλούμενες από τους τασεουποδοχείς ή από ορμονικής φύσεως μηχανισμούς, λόγω απάντησης του οργανισμού στη μειωμένη αρτηριακή πίεση [12]. 

Η αντιρρόπηση προκύπτει λόγω εκφόρτισης του συμπαθητικού συστήματος, γεγονός το οποίο οδηγεί σε ταχυκαρδία και ενίσχυση της συστολής του μυοκαρδίου. Σε περίπτωση χορήγησης νιτρικού παραγώγου ταχείας δράσης η αρτηριακή διαστολή μπορεί να είναι τόσο έντονη, ώστε να προκληθεί φλεβική σύσπαση [14]. Σημαντική κατακράτηση άλατος και ύδατος είναι πιθανό να παρατηρηθούν. Οι προαναφερθείσες αντισταθμιστικές αποκρίσεις συμβάλλουν στην ανάπτυξη ανοχής. 

Το φαινόμενο ανοχής παρατηρήθηκε ήδη από τις αρχές της χρήσης της νιτρογλυκερίνης στη βιομηχανία των εκρηκτικών υλών. Εργαζόμενοι που έρχονταν σε επαφή με υψηλά επίπεδα νιτρικών κατά την έναρξη της εργασίας τους κάθε Δευτέρα εμφάνιζαν κεφαλαλγία και ζάλη. Μετά από μια ημέρα (Τρίτη) τα συμπτώματα εξαφανίζονταν, λόγω ανάπτυξης ανοχής, ενώ επανεμφανίζονταν την επόμενη Δευτέρα («Monday disease»). Τα Σαββατοκύριακα λόγω μη έκθεσης σε νιτρικά η ανοχή ελαττώνονταν, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι κατά την επιστροφή τους τη Δευτέρα να είναι ευαίσθητοι στα επίπεδα νιτρικών και να εμφανίζουν συμπτώματα, τα οποία εξαφανίζονταν μετά την επανέκθεση και την ανάπτυξη ανοχής [8] . 

Οι μηχανισμοί που εμπλέκονται στην εμφάνιση ανοχής δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί. Πιθανή μείωση της μετατροπής των χορηγούμενων νιτρικών σε μονοξείδιο του αζώτου, καθώς και μηχανισμοί συστηματικής αντιρρόπησης έχουν προταθεί [12]. 

Χορηγούμενα σκευάσματα 

Στη θεραπεία της στηθάγχης χρησιμοποιούνται νιτρικά, αλλά και νιτρίτες [5]. Τα σκευάσματα διακρίνονται ανάλογα με τον χρόνο έναρξης δράσης σε βραδείας ή ταχείας απελευθέρωσης-αποδέσμευσης, ανάλογα με τον χρόνο διάρκειας δράσης σε βραχείας και μακράς διάρκειας δράσης, καθώς και με την οδό χορήγησης σε -από του στόματος- χορηγούμενα (υπογλώσσια δισκία ή μασώμενα δισκία ή διάλυμα υπό μορφή σπρέι), ενδοφλεβίως χορηγούμενα και από του δέρματος χορηγούμενα, με σκοπό τη διαδερμική απορρόφηση (επιθέματα, αλοιφές) [1], [7] . Κατά τη χορήγηση είναι πιθανή η εκδήλωση κεφαλαλγίας, υπότασης, ταχυκαρδίας, καθώς και η εμφάνιση εξάψεων [1], [3]. 

 Η υπογλώσσια νιτρογλυκερίνη δρα σε 1-3 min και είναι το συχνότερα χορηγούμενο σκεύασμα για την άμεση – ταχεία θεραπεία της στηθάγχης. Οι βραδείες μορφές χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία συντήρησης. Ωστόσο, αναπτύσσεται σημαντική ανοχή, με αποτέλεσμα να απαιτείται η καθιέρωση διαστήματος ελεύθερου νιτρικών μεταξύ των δόσεων (διάστημα τουλάχιστον 10 ωρών). Στην πράξη, συνήθως το διάστημα αυτό εξασφαλίζεται με την τοποθέτηση των επιθεμάτων νιτρογλυκερίνης κατά την ημέρα και αφαίρεσή τους το βράδυ. Σε περίπτωση στηθάγχης παραλλαγής, η οποία επιδεινώνεται τις πρωινές ώρες, το «διάστημα ελεύθερο νιτρικών» πραγματοποιείται το απόγευμα [3]. 

Αντενδείξεις 

Η χορήγησή παραγώγων νιτρικών αντενδείκνυται σε περίπτωση αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης. Ωστόσο, σε περίπτωση αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης (γλαύκωμα) μπορούν να χορηγηθούν [3]. Σοβαρή αντένδειξη αποτελεί η συγχορήγηση νιτρικών παραγώγων με φάρμακα χρησιμοποιούμενα στη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας (αναστολείς PDE-5: σιλδεναφίλη, ταδαλαφίλη, αβαναφίλη κ.α.), καθώς λόγω αθροιστικής αγγειοδιαστολής είναι πιθανή η πρόκληση σοβαρής υπότασης, ενώ έχουν αναφερθεί και περιστατικά εμφράγματος του μυοκαρδίου [1]. Αντενδείκνυται, επίσης, η συγχορήση με λιδοκαϊνη, ροπιβακαϊνη, βουπιβακαϊνη (τοπικά αναισθητικό), λόγω αυξημένου κινδύνου πρόκλησης μεθαιμοσφαιριναιμίας. Απαιτείται παρακολούθηση κατά τη συγχώρηση νιτρικών παραγώγων με βαλσαρτάνη, ταμσουλοσίνη, σπιρονολακτόνη, πραζοσίνη, πινδολόλη, νιφεδιπίνη, νεμπιβολόλη, μινοξιδίλη, μεθυλντόπα, εναλαπρίλη, διλτιαζέμη, δεσφλουράνιο, κλοζαπίνη, καρβεδιλόλη, κλονιδίνη, σκοπολαμίνη, τιμολόλη, κουετιαπίνη, αλλοπεριδόλη, ηπαρίνη, κ.α. [1], [3], [5].    

Νέες εξελίξεις 

Παράγωγα νιτρικού οξέος χρησιμοποιούνται σε μεγάλες συγκεντρώσεις για τη διατήρηση του κόκκινου χρώματος του ωμού κρέατος. 

Ο συνδυασμός νιτρικών παραγώγων ή νιτριτών με τις περιεχόμενες στο κρέας αμίνες οδηγεί στον σχηματισμό νιτροζαμινών (μικρά μόρια με χημικό τύπο R2-N-NO). Οι νιτροζαμίνες μετατρέπονται σε πιο δραστικά παράγωγα, μερικά εκ των οποίων εμφανίζουν πιθανή καρκινογόνο δράση. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μικρές δόσεις νιτρικών χορηγούνται στη θεραπεία της στηθάγχης και άρα στον σχηματισμό νιτροζαμινών. 

Πρόσφατα διαπιστώθηκε πιθανή δράση του μονοξειδίου του αζώτου στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη. Επομένως, η χορήγηση νιτρικών παραγώγων με αυτή την ένδειξη μελετάται. Κλινικές μελέτες δείχνουν σταθεροποίηση ή μικρή μείωση του δείκτη PSA σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, μετά από χορήγηση νιτρικών παραγώγων για διάστημα 5 μηνών.  [1], [10