Τα τελευταία χρόνια, γίνεται πολύς λόγος για τα gluten free προϊόντα, ή αλλιώς, τα προϊόντα χωρίς γλουτένη, τα οποία βλέπουμε όλο και περισσότερο στα ράφια των super market, αλλά και σε επιλογές πιάτων σε εστιατόρια. Πρώτα, όμως, πρέπει να γνωρίζουμε τι είναι και ποια άτομα τα έχουν ανάγκη.

Η γλουτένη είναι η κυριότερη πρωτεΐνη των δημητριακών, δηλαδή των αποξηραμένων καρπών φυτών της οικογένειας των αγρωστωδών, και σχηματίζεται με την ανάμειξη του αλεύρου με το νερό.(1)

Ποιος πρέπει να καταναλώνει gluten free προϊόντα; 

Υπάρχουν άνθρωποι με κοιλιοκάκη που έχουν δυσανεξία στην γλουτένη και μια διατροφή που δεν την περιέχει είναι μονόδρομος, καθώς έστω και 50 χιλιοστόγραμμα πρωτεΐνης τους προκαλεί μια ανοσοαπόκριση που καταστρέφει την εσωτερική επένδυση του λεπτού εντέρου. Κάτι τέτοιο μπορεί να παρεμποδίσει την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από τα τρόφιμα και να οδηγήσει, ίσως, σε οστεοπόρωση, στειρότητα, βλάβη των νευρών και επιληπτικές κρίσεις.(2) Επιπλέον, υπάρχουν άτομα με «ευαισθησία στη γλουτένη», των οποίων οι εξετάσεις για κοιλιοκάκη είναι αρνητικές, αλλά παρ’όλα αυτά έχουν δυσάρεστα συμπτώματα κατά την κατανάλωσή της. Τέλος, κάποιος με αλλεργία στο σιτάρι ή παρεμφερή δημητριακά πρέπει να ακολουθήσει μια διατροφή χωρίς γλουτένη.(3)

Ποια είναι τα μειονεκτήματα;

Είναι μια τάση της εποχής να ακολουθείται μια gluten free διατροφή από πολλά άτομα, καθώς φημολογείται πως χάνουν βάρος, νιώθουν υγιέστερα και με περισσότερη ενέργεια. Αυτό δεν ισχύει, καθώς «Άτομα ευαίσθητα στη γλουτένη ίσως αισθάνονται καλύτερα αλλά το μεγαλύτερο μέρος δε θα έχει κανένα όφελος από αυτή την πρακτική, μόνο θα χάσουν χρήματα καθώς προϊόντα χωρίς γλουτένη είναι ακριβά», σύμφωνα με τον Δρ. Daniel A.Leffler, διευθυντή κλινικής έρευνας στο Celiac Center στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess στη Βοστόνη. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούν σε διατροφικές ανεπάρκειες, καθώς τα προϊόντα αυτά συχνά δεν είναι ενισχυμένα σε βιταμίνες, φολικό οξύ και σίδηρο. Τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη τείνουν να έχουν περισσότερη ζάχαρη και λίπος. Επίσης ,για την σωστή εντερική λειτουργία είναι απαραίτητες οι φυτικές ίνες και απομακρύνοντας το σιτάρι εξ’ ολοκλήρου, χειροτερεύει το πρόβλημα και είναι ανάγκη να καταναλωθούν άλλες πηγές φυτικών ινών ώστε να καλυφθεί. (2)

Σε ποιες τροφές υπάρχει; (4)

• Σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, σιμιγδάλι
• Σάλτσες, μαρινάδες, ζωμοί που περιέχουν σόγια με σιτάρι
• Επεξεργασμένα κρέατα όπως λουκάνικα, αλλαντικά, κρέας ρολό, μπιφτέκια-κεφτέδες που περιέχουν φρυγανιά και άλλα υλικά με σιτάρι
• Μπιφτέκια λαχανικών, λουκάνικα για χορτοφάγους περιέχουν γλουτένη σίτου, αλεύρι ή τριμμένη φρυγανιά
• Ζυμαρικά, νουντλς
• Πατατάκια, προτηγανισμένες ή κατεψυγμένες πατάτες μπορούν να περιέχουν ίχνη γλουτένης λόγω ξίδι βύνης ή άμυλο σίτου
• Μπύρα, τζιν, ουίσκι (3)
• Καφές με γεύσεις
• Κρουασάν, κριτσίνια, μπισκότα, κράκερς, κέικ, γλυκά με παντεσπάνι
• Κουσκους, φρυγανιές
• Ακόμα και σε συμπληρώματα βιταμινών και ανόργανων συστατικών, μερικά φάρμακα και οδοντόκρεμες

Σε ποιες τροφές δεν υπάρχει;

• Σόγια, ρύζι, καλαμπόκι, φαγόπυρο, πατάτες
• Απλοί ξηροί καρποί
• Φρέσκο ψάρι, νωπό κρέας, πουλερικά
• Αυγό
• Φρέσκα ή κατεψυγμένα λαχανικά χωρίς σάλτσες, όσπρια
• Κρασί
• Απλά τυριά, γιαούρτι, γάλα
• Μαγειρική σόδα
• Άλευρο φασολιών, αλεύρι από κουκιά ή καλαμπόκι, αλεύρι και άμυλο πατάτας, αλεύρι ρυζιού, αλεύρι πατάτας, αλεύρι σόγιας, μαγιά
• Ζελατίνη, κυτταρίνη, λεκιθίνη,
• Μπαχαρικά
• Μουστάρδα

 Ζούμε σε μία εποχή με αυξημένη ευαισθητοποίηση στη διατροφή χωρίς γλουτένη.

Είναι αναμφισβήτητα θετικό πως άτομα με κοιλιοκάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη πλέον μπορούν πολύ εύκολα να έχουν ξεκάθαρες διατροφικές επιλογές.

Παρ’όλα αυτά οι «κίνδυνοι» της γλουτένης έχουν δαιμονοποιηθεί και χρησιμοποιηθεί από τους ειδικούς του marketing για την προβολή των προϊόντων. Τα σοβαρά συμπτώματα, σε συνεννόηση με γιατρό, είναι ο μόνος λόγος να προχωρήσει κάποιος σε μια διατροφή χωρίς γλουτένη. Εάν αισθάνεστε καλά και δεν έχετε πεπτικά συμπτώματα απλώς απολαύστε την καλή σας υγεία!

Πηγές:

1. Γ. Ζαμπετάκης, Π. Μαρκάκη, Χ. Προεστός (2014), Χημεία Τροφίμων, Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε., Αθήνα
2. H. Strawbridge, (2018), Going gluten-free just because? Here’s what you need to know, Ανακτήθηκε από: Harvard Health Blog Database
3. R. Shmerling, (2015), Ditch the Gluten, Improve Your Health?, Ανακτήθηκε από: Harvard Health Blog Database
4. https://celiac.org/gluten-free-living/what-is-gluten/sources-of-gluten/ ,Ανακτήθηκε από Celiac Disease Foundation Χρυσαυγή Ψευτέλη