Το 2020 βρίσκεται προ των πυλών και το 2019 μας αποχαιρετά αφήνοντας πίσω του μια ολόκληρη δεκαετία!

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς οι επιστήμονες κατάφεραν να αλλάξουν τόσο τον κόσμο όσο και τον τρόπο σκέψης μας και αντίληψης αυτού, τα τελευταία δέκα χρόνια;

Ποιες ήταν οι πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις οι οποίες τάραξαν τον ευρύτερο επιστημονικό και όχι μόνο κόσμο;

Το Scienc Behind σας προσκαλεί να ρίξετε μια σύντομη ματιά στα φλέγοντα επιστημονικά ζητήματα της περασμένης, οσονούπω, δεκαετίας.

1. Ανιχνεύτηκαν τα πρώτα βαρυτικά κύματα.

Στη Φυσική, τα βαρυτικά κύματα είναι κυματισμοί της καμπυλότητας του χωροχρονικού συνεχούς που διαδίδονται ως κύματα από την πηγή προς τα έξω. Προβλέφθηκαν το 1916 από τον Albert Einstein στη βάση της θεωρίας του, της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας και μεταφέρουν ενέργεια υπό την μορφή βαρυτικής ακτινοβολίας.

Τον Φεβρουάριο του 2016 ανακοινώθηκε από τους επιστήμονες η επιτυχής παρατήρηση τους από το LIGO, η οποία επιβεβαίωνε χωρίς αμφιβολίες την ύπαρξη τους, μια εξέλιξη η οποία χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη ανακάλυψη του αιώνα.

Δίνουν τη δυνατότητα για άμεση παρατήρηση της Μεγάλης Έκρηξης, κάτι που τα συμβατικά τηλεσκόπια τα οποία συλλέγουν ακτινοβολία φωτός αδυνατούσαν, καθώς μπορούν να παρατηρήσουν μόνο έως 400.000 έτη μετά τη Μεγάλη Έκρηξη λόγω της μη επαρκούς διασποράς του φωτός. Επιτρέπουν την παρατήρηση αντικειμένων στο σύμπαν τα οποία δεν εκπέμπουν φως, όπως μαύρες τρύπες και σκοτεινή ύλη.¹

2. Ανακαλύφθηκαν χιλιάδες νέοι εξωπλανήτες.

Από το 2009 μέχρι το 2018 το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler που βρίσκεται σε απόσταση 150 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την γη, ανακάλυψε περισσότερους από 2.700 εξωπλανήτες. Ένας από αυτούς είναι και ο πρώτος βραχώδης εξωπλανήτης! Γνωστός ως Kepler-10b, ο πλανήτης είναι μόλις 1,4 φορές το μέγεθος της Γης και 4,6 φορές τη μάζα αυτής.²

3. Είδαμε το αδιανόητο!

Μαύρη τρύπα ονομάζεται το σημείο του χωροχρόνου στο οποίο οι βαρυτικές δυνάμεις είναι τόσο μεγάλες, ώστε τίποτε -ούτε καν τα σωματίδια και η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία όπως το φως- να μην μπορεί να ξεφεύγει από αυτό. Τον Φεβρουάριο του 2016 ανακοινώθηκε από τους επιστήμονες η επιτυχής παρατήρηση των βαρυτικών κυμάτων, μια εξέλιξη η οποία χαιρετίστηκε ως η μεγαλύτερη ανακάλυψη του αιώνα, καθώς έγινε δυνατή η παρατήρηση αντικειμένων στο σύμπαν τα οποία δεν εκπέμπουν φως, όπως μαύρες τρύπες και σκοτεινή ύλη. Στις 10 Απριλίου 2019 δημοσιεύθηκε η πρώτη στην ιστορία άμεση εικόνα μιας μαύρης τρύπας, στον γαλαξία Μεσιέ 87, όπως την κατέγραψε το Event Horizon Telescope το 2017.³

4. Ανοίχτηκαν νέοι δρόμοι για την καταπολέμηση πλήθους ασθενειών.

Μετά την κλιμακούμενη εξάπλωση του ιού Ebola στην Δυτική Αφρική, οι υπάλληλοι της δημόσιας υγείας και η φαρμακευτική εταιρεία Merck παρασκεύασαν  γρήγορα το rVSV-ZEBOV, ένα πειραματικό εμβόλιο για την καταπολέμηση του Ebola. Μετά από μια πολύ επιτυχημένη δοκιμή πεδίου το 2015, οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι ενέκριναν το εμβόλιο το 2019.⁴

Παράλληλα, άλλες μελέτες άνοιξαν νέες οδούς για την πρόληψη της εξάπλωσης του HIV. Μια μελέτη του 2011 έδειξε ότι η λήψη προληπτικών αντιρετροϊκών φαρμάκων μείωσε σημαντικά την εξάπλωση του HIV μεταξύ των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών.⁵

5. Ανακαλύφθηκε το «σωματίδιο του Θεού».

Το σωματίδιο του Θεού, είναι ένα μποζόνιο που προβλέπεται θεωρητικά από το Καθιερωμένο Πρότυπο και θεωρείται πως έχει ήδη ανακαλυφθεί πειραματικά στα πειράματα ATLAS και CMS του επιταχυντή LHC του CERΝ, αν και η πλήρης ταυτοποίησή του εκκρεμεί. Η ύπαρξη του σωματιδίου του Χιγκς δίνει τη δυνατότητα για εξήγηση στον τρόπο που συγκροτείται η ύλη, προσδίδοντάς της ιδιότητες όπως για παράδειγμα, η μάζα.

Τον Δεκέμβριο του 2011 οι ερευνητές στα δύο ανεξάρτητα πειράματα ATLAS και CMS (CERN), στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN της Ελβετίας, είχαν ανακοινώσει ότι βρήκαν ενδείξεις ύπαρξης του Μποζονίου Χιγκς με μάζα γύρω στα 125 GeV/c2. Στις 4 Ιουλίου 2012, οι επιστήμονες του CERN επιβεβαίωσαν την ανακάλυψη ενός νέου σωματιδίου με μάζα 125 GeV και σφάλμα 0,6 με απόκλιση 5 σίγμα, που σημαίνει βεβαιότητα κατά 99,99995% και πως η παρατήρηση αυτή είναι επαληθεύσιμη και μπορεί να αναπαραχθεί οποτεδήποτε. Αυτό το σωματίδιο εικάζεται ότι είναι μποζόνιο και μάλιστα το βαρύτερο που έχει βρεθεί. Εικάζεται ότι το νέο σωματίδιο έχει χαρακτηριστικά του σωματίου Χιγκς, με επιφύλαξη ώσπου να φανεί ότι φέρει πράγματι και τις λοιπές, θεωρητικά, προβλεπόμενες ιδιότητές του. Προσφάτως ανακοινώθηκε πως η ανάλυση των ιχνών ενός στοιχειώδους σωματιδίου που ανακαλύφθηκε στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN το καλοκαίρι του 2012 έδειξε ισχυρές ενδείξεις ότι είναι το μποζόνιο του Χιγκς.⁶

6. Είδαμε την ‘’Έσχατη Θούλη’’ με τα ίδια μας τα μάτια!

Το (486958) 2014 MU69, γνωστό με το παρατσούκλι Έσχατη Θούλη, είναι μεταποσειδώνιο αντικείμενο που βρίσκεται στη ζώνη του Κάιπερ. Είναι ένας δυαδικός αστεροειδής σε επαφή, με εκτιμώμενο μέγεθος 31 επί 19 χιλιόμετρα, αποτελούμενος από ένα μεγαλύτερο σώμα με τρεις φορές τον όγκο του μικρότερου. Η τροχιά του έχει μικρή εκκεντρότητα και κλίση. Μία περιφορά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί 298 χρόνια!

Ανακαλύφθηκε στις 26 Ιουνίου 2014 σε φωτογραφίες που λήφθηκαν από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ ως μέρος της έρευνας για αντικείμενα στη ζώνη του Κάιπερ για να εξερευνηθούν από το New Horizons στην εκτεταμένη αποστολή του. Το παρατσούκλι του αναφέρεται στη Θούλη, ένα μυθολογικό μέρος πέρα από τον γνωστό κόσμο και επιλέχθηκε σε δημόσιο διαγωνισμό το 2018. Το New Horizons πέρασε την 1η Ιανουαρίου 2019 κοντά από το 2014 MU69, το όποιο έγινε το πιο απομακρυσμένο σώμα του Ηλιακού Συστήματος το οποίο έχει επισκεφθεί διαστημοσυσκευή.⁷

7. Ερευνητές διαπίστωσαν πως οι πάγοι της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς.

Τον Απρίλιο, μια μελέτη αποκάλυψε ότι από την Γροιλανδία αφαιρούνται κατά μέσο όρο 286 δισεκατομμύρια τόνοι πάγου ετησίως. Πριν από δύο δεκαετίες, ο ετήσιος μέσος όρος ήταν μόλις 50 δισεκατομμύρια τόνοι πάγου.

Το 2012, η Γροιλανδία έχασε περισσότερους από 400 δισεκατομμύρια τόνους πάγου.

Η Ανταρκτική έχασε κατά μέσο όρο 252 δισεκατομμύρια τόνους πάγου την τελευταία δεκαετία. Στη δεκαετία του 1980, για λόγους σύγκρισης, η Ανταρκτική έχανε 40 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως.

8. Οι επιστήμονες μας σύστησαν το Prime editing.

Prime editing είναι το όνομα μιας νέας τεχνολογίας που επιτρέπει την επεξεργασία/ τροποποίηση του DNA, παρέχοντας τη δυνατότητα διόρθωσης του 89% των λαθών στον «κώδικα της ζωής» που προκαλούν ασθένειες, σύμφωνα με επιστήμονες του ΜΙΤ και του Χάρβαρντ στις ΗΠΑ.⁸

Χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα, οι επιστήμονες μπορούν εύκολα να διαγράψουν και να εισαγάγουν κομμάτια DNA σε ζωντανούς οργανισμούς, μια δυνατότητα με προφανείς συνέπειες για τη θεραπεία των γενετικών ασθενειών.

Το πρώτο βήμα έγινε  το 2015, όταν οι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο SunYat-sen της Κίνας ανακοίνωσαν ότι είχαν κάνει τις πρώτες γενετικές τροποποιήσεις σε ανθρώπινα έμβρυα με χρήση CRISPR. Τα έμβρυα δεν ήταν βιώσιμα και η διαδικασία ήταν μερικώς επιτυχημένη. Βέβαια το πείραμα ήταν το πρώτο που προώθησε μια ηθική γραμμή που η επιστημονική κοινότητα συζητά μέχρι σήμερα.⁹

9. AlphaGo

Η δεκαετία κυριαρχείται από την πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά η κορυφαία επιτυχία αυτής ήταν το Alpha Go. Το λογισμικό που αναπτύχθηκε από την Deep Mind νίκησε τον κορυφαίο παίκτη Lee Sedol στο επιτραπέζιο παιχνίδι Go σε έναν εντυπωσιακό αγώνα 4-1 το 2016.¹⁰

10. Γνωρίσαμε την Κβαντική υπεροχή.

Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών αυξήθηκαν σταδιακά αυτή τη δεκαετία, με αποκορύφωμα την ανακοίνωση της Google για την κβαντική υπεροχή το 2019. Η εταιρεία ανέπτυξε τον πρώτο κβαντικό υπολογιστή, ικανό να εκτελέσει έναν υπολογισμό που κανένας κλασικός υπερυπολογιστής στη Γη δεν μπορεί να εκτελέσει.¹¹

Πηγές:

1.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%81%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%BA%CF%8D%CE%BC%CE%B1

2.https://www.nationalgeographic.com/news/2011/1/110110-nasa-kepler-10b-new-planet-found-rocky-science-space/

3.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%B7_%CF%84%CF%81%CF%8D%CF%80%CE%B1

3.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28017403

4.https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1600693

6.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%BF_%CE%A7%CE%B9%CE%B3%CE%BA%CF%82

7.https://el.wikipedia.org/wiki/486958_%CE%86%CF%81%CF%81%CE%BF%CE%BA%CE%BF%CE%B8

8.https://www.naftemporiki.gr/story/1525957/prime-editing-nea-texnologia-epeksergasias-tou-dna

9.https://www.livescience.com/biggest-science-of-the-decade.html

10.https://www.newscientist.com/article/mg24432613-200-new-scientist-ranks-the-top-10-discoveries-of-the-decade/

11.https://www.newscientist.com/article/mg24432613-200-new-scientist-ranks-the-top-10-discoveries-of-the-decade