
Ένας από τους μεγάλους “φόβους” κάθε μικρού αγοριού είναι ότι κάποια στιγμή ίσως να χάσει τα μαλλιά του, όπως πιθανόν ο μπαμπάς του ή κάποιο άλλο (συνήθως αρσενικό) μέλος του κοντινού του περιβάλλοντος.
Το γεγονός ότι η έννοια του οικογενειακού ιστορικού εμπλέκεται στη λογική αυτή, δεν την καθιστά εξ ολοκλήρου λάθος. Όμως, η τριχόπτωση δεν είναι συνδεδεμένη μόνο με το αρσενικό φύλο, καθώς τριχόπτωση σε συγκεκριμένα στάδια εμφανίζεται και στις γυναίκες.
Ποια είναι, όμως, τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν σε απώλεια μαλλιών και στα δυο φύλα;
Σε πρώτη φάση, ας γνωρίσουμε επιγραμματικά τον κύκλο ανάπτυξης της τρίχας, για να καταλάβουμε, σε δεύτερο χρόνο, την επίδραση των διαφόρων παραγόντων που συντελούν στην τριχόπτωση. Τα μαλλιά της επιφάνειας περιέχουν κερατίνη. Νέα κύτταρα μεγαλώνουν και σπρώχνουν τα νεκρά κύτταρα προς τα πάνω (ανά 28 μέρες). Τα τριχοθυλάκια είναι οι θέσεις που βρίσκονται οι τρίχες και δημιουργούνται πριν γεννηθούμε. Εκεί μεγαλώνουν τα μαλλιά σε 3 φάσεις. Η πρώτη φάση ονομάζεται anagen και αποτελεί τη φάση ανάπτυξης (1cm/μήνα) με διάρκεια 2-7 έτη. Ύστερα μέσα στο δέρμα δίνονται σήματα στους θύλακες και προχωράμε στη φάση catagen ή αλλιώς φάση επιδείνωσης (μέσα σε 2-3 εβδομάδες οι θύλακες συρρικνώνονται στο κανονικό τους μήκος, κόβεται η παροχή αίματος στους θύλακες και η τρίχα είναι έτοιμη να πέσει). Η τρίτη και τελευταία φάση είναι η telogen ή αλλιώς η φάση ανάπαυσης, η οποία διαρκεί 10-12 εβδομάδες. Η φάση αυτή ασκεί επίδραση στο 5-15% των θυλάκων, όπου 200 τρίχες την ημέρα πέφτουν και ξεκινά και πάλι ο κύκλος. [2]
Κάποιες γενικότερες αιτίες τριχόπτωσης, που μπορούν να επηρεάσουν και τα δύο φύλα, είναι το άγχος, η διατροφή πλούσια σε βιταμίνη Α ή φτωχή σε πρωτεΐνες, η απότομη απώλεια βάρους, η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών, αιμολυτικών φαρμάκων ή στεροειδών αναβολικών, οι χημειοθεραπείες, καθώς και η συνήθεια του overstyling (δηλαδή η συνεχής ενασχόληση με τη μορφή της κόμμωσης) [3]. Μεγάλη ευθύνη για τριχόπτωση και στα δύο φύλα έχουν κάποιες ασθένειες, όπως τα θυρεοειδικά προβλήματα (συγκεκριμένα ο υποθυρεοειδισμός), ο διαβήτης, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος [ΣΕΛ] και η ανεπάρκεια βιταμίνης Β [1][3].
Πιο σημαντική, θα λέγαμε, είναι η επίδραση της κληρονομικότητας και του οικογενειακού ιστορικού.
Είναι γνωστό και εμφανές ότι οι άνδρες και οι γυναίκες χάνουν τα μαλλιά τους με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Οι άνδρες είναι πολύ πιο ευάλωτοι σε μια πάθηση που ονομάζεται ανδρογόνος αλωπεκία. Είναι μια γενετικά κληρονομήσιμη πάθηση η οποία είναι επίσης γνωστή ως MPB (male-pattern baldness). Κατά την ανδρογόνο αλωπεκία αυξάνεται η δραστηριότητα των ανδρογόνων υποδοχέων στα τριχοθυλάκια. Οι υποδοχείς αυτοί αποκρίνονται σε ανδρογόνα (γενικός όρος για φυλετικές ορμόνες των αρσενικών στα σπονδυλωτά) όπως η DHT (διϋδροτεστοστερόνη), ένα υποπροϊόν της τεστοστερόνης που συρρικνώνει τα τριχοθυλάκια και καθιστά δύσκολη την επιβίωσή τους ως δομές. Όπως είναι λογικό, λόγω του ότι οι άντρες παράγουν τεστοστερόνη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, παράγουν και DHT και γι’ αυτό είναι πιο πιθανό να χάσουν τα μαλλιά τους κάποια στιγμή της ζωής τους σε σχέση με τις γυναίκες, που δεν έχουν και το ίδιο γενετικό υπόβαθρο όσον αφορά την τριχόπτωση.
Η κληρονομικότητα οδηγεί σε αποδυνάμωση θυλάκων και ευαισθησία στις επιδράσεις της διϋδροτεστοστερόνης [DHT] και έτσι η τρίχα γίνεται κοντύτερη και λεπτότερη. [2].
Στους άνδρες η τριχόπτωση δεν είναι βαθμιαία διαδικασία, αλλά ραγδαία, όπως φαίνεται σε κλίμακες προτύπων τριχόπτωσης για άνδρες και γυναίκες. [4] Οι κλίμακες αυτές είναι των Hamilton & Norwood για τους άνδρες και η κλίμακα Ludwig για τις γυναίκες. Στην κλίμακα Hamilton & Norwood υπάρχουν 7 τύποι ομαδοποίησης και διάφορα στάδια μέσα σε αυτές τις ομαδοποιήσεις, όπως φαίνεται στην εικόνα δεξιά. [5].
Η αλωπεκία στις γυναίκες ονομάζεται FPHL (female pattern hair loss) και έχει ισχυρή γενετική προδιάθεση.
Ο τρόπος κληρονομικότητας είναι πολυγενετικός, υποδεικνύοντας ότι υπάρχουν πολλά γονίδια που συμβάλλουν στην FPHL, και αυτά τα γονίδια θα μπορούσαν να κληρονομηθούν είτε από τον ένα γονέα είτε και από τους δύο. Ο γενετικός έλεγχος για την εκτίμηση του κινδύνου δημιουργίας της λεγόμενης φαλάκρας δεν συνιστάται προς το παρόν, καθώς δεν είναι αξιόπιστος. Επί του παρόντος, δεν είναι σαφές εάν τα ανδρογόνα παίζουν ρόλο στο FPHL, αν και τα ανδρογόνα έχουν σαφή ρόλο στην αρσενική φαλάκρα. Η πλειοψηφία των γυναικών με FPHL έχει φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων στην κυκλοφορία του αίματος. Λόγω αυτής της αβέβαιης σχέσης, ο όρος FPHL προτιμάται ως «θηλυκή ανδρογενετική αλωπεκία».
Ο ρόλος των οιστρογόνων είναι αβέβαιος. Η FPHL είναι πιο συχνή μετά την εμμηνόπαυση υποδεικνύοντας ότι τα οιστρογόνα μπορεί να είναι διεγερτικά για την ανάπτυξη των τριχών. Άλλα εργαστηριακά πειράματα έχουν επίσης προτείνει ότι τα οιστρογόνα μπορεί να καταστείλουν την ανάπτυξη των τριχών. [7] Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι η κύρια αιτία της FPHL παραμένει ασαφής. [6] Εκτός αυτών, στις γυναίκες μετά τη γέννα αυξάνονται τα σήματα προς τα τριχοθυλάκια που τα ωθούν σε πρόωρη telogen phase. [2] Η αντίστοιχη κλίμακα για την γυναικεία τριχόπτωση είναι η κλίμακα Ludwig με 3 ομαδοποιήσεις που απεικονίζουν αραίωση μαλλιών, διασκορπισμένη τριχόπτωση, καθώς και υποχώρηση της πρόσθιας γραμμής των μαλλιών, όπως φαίνεται στην εικόνα αριστερά. [5]
Κλείνοντας, σε καθαρά συγκριτικό και συγκεντρωτικό επίπεδο όσον αφορά την αντρική και γυναικεία τριχόπτωση μπορούμε να πούμε τα εξής:
- Η ίδια διαδικασία σμίκρυνσης των τριχοθυλακίων και ανάπτυξης τελικών ωοθυλακίων εμφανίζεται τόσο στην αρσενική όσο και στην γυναικεία τριχόπτωση.
- Αν και υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ της ανδρικής απώλειας τρίχας και της γυναικείας ανδρογόνου αλωπεκίας, οι κύριες διαφορές είναι ότι οι γυναίκες τείνουν προς έγκαιρη ανίχνευση και επομένως πρόωρη θεραπεία. Τα αρσενικά έχουν υψηλότερο ρυθμό εξέλιξης και προγενέστερη μέση ηλικία εμφάνισης.
- Υπάρχει χαμηλότερο ποσοστό γυναικών που έχουν προσβληθεί από γυναικεία τριχόπτωση σε σχέση με το ποσοστό των ανδρών που έχουν προσβληθεί. Τα ίδια τα σχέδια είναι διαφορετικά όπως παρουσιάζονται στις δύο κλίμακες. [5]
Πηγές:
[1]: Rehealtify: Hair Loss – Causes, Symptoms and Treatment Options
https://www.youtube.com/watch?v=BBDRPZnWjuM
[2]: TED-Ed: Why do some people go bald? – Sarthak Sinha
https://www.youtube.com/watch?v=8diYLhl8bWU
[3]: Health: 21 Reasons Why You’re Losing Your Hair
https://www.health.com/health/gallery/0,,20727114,00.html
[4]: Wimpole Clinic: Why is Hair Loss More Common in Men than Women?
https://www.wimpoleclinic.com/blog/why-is-hair-loss-more-common-in-men-than-women/
[5]: International Hair Restoration Systems: Differences Between Female and Male Pattern Baldness
https://www.hair4me.com/differences-between-female-and-male-pattern-baldness/
[6]: Vary JC, Jr (November 2015). “Selected Disorders of Skin Appendages—Acne, Alopecia, Hyperhidrosis“. The Medical Clinics of North America (Review). 99 (6): 1195–211. doi:10.1016/j.mcna.2015.07.003. PMID 26476248.
[7]: Dermnet NZ: FPHL
Εικόνες:
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Hamilton%E2%80%93Norwood_scale
2.https://www.hairtransplantmentor.com/what-is-the-ludwig-scale/
3.https://www.carewellmedicalcentre.com/hair-loss-treatment/hair-follicles/
Πληροφορίες συντάκτη:
Αλέξανδρος Ταουσανίδης
O Αλέξανδρος είναι 20 ετών. Κατάγεται από τη Χίο και φοιτά στο τρίτο έτος του Τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη. Μπορεί να πει ότι αγαπάει τον τομέα της επιστήμης που έχει επιλέξει και δράσεις σχετικές με αυτόν πάντα τον γοητεύουν. Χόμπυ του: το μπάσκετ, η μουσική και (κάποτε) οι πολεμικές τέχνες.