Οι επιστήμονες θεωρούν ότι βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην ανακάλυψη θεραπείας της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, καθώς πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι ένα φάρμακο μπορεί να “επαναφέρει” το περίβλημα των νευρικών κυττάρων, που έχει καταστραφεί εξαιτίας της ασθένειας.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι η Σκλήρυνση κατά Πλάκας; Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ή Πολλαπλή Σκλήρυνση) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Ανήκει στα νοσήματα που προσβάλλουν τη μυελίνη, ένα λιποειδές προστατευτικό περίβλημα των νευρικών κυττάρων, που σχηματίζεται από εξειδικευμένα κύτταρα (ολιγοδενδροκύτταρα) και αυξάνει την ταχύτητα με την οποία μεταδίδονται τα σήματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων.
Στην Πολλαπλή Σκλήρυνση το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του οργανισμού “επιτίθεται” στα ολιγοδενδροκύτταρα προκαλώντας απομυελίνωση.
Η αιτία της ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος παραμένει άγνωστη και μέχρι σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία που να οδηγεί σε πλήρη ίαση. Ωστόσο, τα τελευταία 20 χρόνια υπάρχουν αρκετά φάρμακα που μπορούν να τροποποιήσουν την εξέλιξη της νόσου, καθώς μειώνουν τη συχνότητα των υποτροπών, την εκφυλιστική δράση της ΣΚΠ και κατά συνέπεια επιβραδύνουν την εμφάνιση της αναπηρίας.
Μια πρόσφατη κλινική δοκιμή έδειξε ότι το φάρμακο bexarotene (βηξαροτένιο) -που ανήκει στην ομάδα αντικαρκινικών φαρμάκων- “επανέφερε” τη μυελίνη που είχε καταστραφεί εξαιτίας της ασθένειας. Μολατάυτα, το συγκεκριμένο φάρμακο δε θα προχωρήσει σε επόμενη κλινική δοκιμή, διότι έχει σοβαρές παρενέργειες. Οι ερευνητές βέβαια τονίζουν πως το σημαντικό από αυτή την ανακάλυψη είναι το γεγονός ότι είναι εφικτή η επαναμυελίνωση στον άνθρωπο, κάτι που δίνει ελπίδες για μια επόμενη δοκιμή. Η δοκιμή αυτή θα εντοπίσει τα αποτέλεσμα της χρήσης ενός συνδυασμού φαρμάκων metformin (μετφορμίνη) και clemastine (κλεμαστίνη), με το πρώτο να είναι ένα φάρμακο για τον σακχαρώδη διαβήτη και το δεύτερο ένα αντιισταμινικό, το οποίο χρησιμοποιείται σε περίπτωση αλλεργιών.
Πολλαπλή σκλήρυνση και καρκίνος
Το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην Πολλαπλή Σκλήρυνση, όσο και στον καρκίνο. Είναι πιθανό, η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος στην ΣΚΠ να έχει ως αποτέλεσμα την προστασία από τη δημιουργία καρκίνου, ενώ η χρόνια φλεγμονή και η χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (που χορηγούνται για την ΣΚΠ), μπορούν να οδηγήσουν στην καταστολή της ανοσολογικής απόκρισης ενάντια στα καρκινικά κύτταρα.
Αν και αυτή η θεωρία δεν έχει επιβεβαιωθεί πλήρως, μια πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Κατάνια της Ιταλίας κατέληξε στο παρακάτω συμπέρασμα.
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου σε άτομα που πάσχουν από ΣΚΠ δεν αυξάνεται στο γενικό σύνολο, ωστόσο, το φύλο κι η ηλικία μπορούν μερικώς να οδηγήσουν σε κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Επιπλέον, αυξημένο ρίσκο παρουσιάζουν κι οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε τουλάχιστον δύο διαφορετικές θεραπείες για την ΣΚΠ κάτι το οποίο θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’όψη κατά την χορήγηση θεραπείας.
Το bexarotene είναι μια συνθετική χημική ένωση που εκλεκτικά δεσμεύει και ενεργοποιεί κάποιους υποδοχείς, οι οποίοι μόλις ενεργοποιηθούν λειτουργούν ως μεταγραφικοί παράγοντες που ρυθμίζουν διαδικασίες, όπως η διαφοροποίηση και ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του δερματικού λεμφώματος κυττάρων Τ. Στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί σε ζώα με νευρολογικά προβλήματα και οδήγησε σε επαναμυελίνωση. Για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε για την κλινική δοκιμή σε άτομα με ΣΚΠ.
Ο συνδυασμός Μetformin–Clemastine για την νέα δοκιμή
Σακχαρώδης διαβήτης – Metformin
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο σακχαρώδης διαβήτης και στις δύο μορφές του (τύπου Ι και τύπου ΙΙ) απαντάται σε αυξημένο ποσοστό σε άτομα με ΣΚΠ σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Η ΣΚΠ και ο διαβήτης τύπου Ι ανήκουν στα αυτοάνοσα νοσήματα. Στον διαβήτη τύπου Ι, το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αυτοαντισώματα τα οποία επιτίθονται στα β κύτταρα του παγκρέατος, που με τη σειρά τους είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα, διότι ο οργανισμός δε διαθέτει την κατάλληλη ποσότητα ινσουλίνης, για να μεταβολίσει τη γλυκόζη.
Ο διαβήτης τύπου ΙΙ παρατηρείται συχνά σε άτομα με ΣΚΠ κυρίως λόγω της πρόσληψης κορτιζόνης.
Το metformin χρησιμοποιείται για πάνω από 50 χρόνια από ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ και είναι ένα ασφαλές, οικονομικό και δοκιμασμένο φάρμακο. Συμπληρωματικά, έχει αποδειχθεί στο εργαστήριο, ότι έχει οδηγήσει στην αναγέννηση βλαστοκυττάρων τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε ολιγοδενδροκύτταρα, που -όπως αναφέρεται και παραπάνω- σχηματίζουν τη μυελίνη στα νευρικά κύτταρα.
Αλλεργία – Clemastine
Οι αλλεργίες, παρόλο που δεν ανήκουν στα αυτοάνοσα νοσήματα, παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες, με κυριότερη την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Κάποιες φυσικές ή χημικές ουσίες που ονομάζονται αλλεργιογόνα αναγνωρίζονται από τον οργανισμό ως παθογόνες, με αποτέλεσμα να αμύνεται και να εμφανίζονται στο άτομο συμπτώματα ασθένειας.
Το clemastine ως αντιισταμινικό φάρμακο αναστέλλει τη δράση της ισταμίνης, η οποία προκαλεί τη φλεγμονώδη αντίδραση στον οργανισμό στην περίπτωση των αλλεργιών. Έχει όμως βρεθεί, ότι έχει την ικανότητα να οδηγήσει σε επαναμυελίνωση σε ζώα και σε ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο και μάλιστα ακόμα και αν η καταστροφή της μυελίνης είναι μακρόχρονης διάρκειας.
Επομένως, ο συνδυασμός αυτών των δύο φαρμάκων είναι πολλά υποσχόμενος για την προσεχή κλινική δοκιμή που έχει σκοπό την επαναμυελίνωση σε ανθρώπους.
Αν αυτή η δοκιμή πετύχει, θα καταφέρει αφενός να σταματήσει την εξέλιξη της ασθένειας και κατ’ επέκταση τα επιπλέον νευρολογικά προβλήματα, και αφετέρου θα επιτρέψει τη μερική (ή ολική) ανάρρωση ασθενών που βρίσκονται σε κατάσταση σωματικής αναπηρίας.
Πηγές:
- Ghasemi, N., Razavi,S., Nikzad, E.,(2017) Multiple Sclerosis: Pathogenesis, Symptoms, Diagnoses and Cell-Based therapy, Cell Journal, 19(1), 1-10
- D’Amico, E., Chisari, C.G., Arena, S., Zanghi, A., Toscano, S., Lo Fermo, S., et al. (2019) Cancer Risk and Multiple Sclerosis: Evidence From a Large Italian Cohort, Frontiers in Neurology, 10, 337
- Melamed, E., William Lee, M.,(2019) Multiple Sclerosis and Cancer: The Ying-Yang Effect of Modifying Therapies, Frontiers in Immunology, 10, 2954
- Ban, M., (2009) The expanding genetic overlap between multiple sclerosis and type 1 diabetes, Genes Immun., 10(1), 11-14
ΕΙΚΟΝΕΣ:
Πληροφορίες συντάκτη:
