Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούμε πολλά προϊόντα περιποίησης προκειμένου να εξασφαλίσουμε την καθημερινή μας υγιεινή και τον  καλλωπισμό μας. 

Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε επιλέξει ένα προϊόν μόνο και μόνο επειδή αναγράφεται στη συσκευασία η ένδειξη «Parabens free» χωρίς να έχουμε κοιτάξει καθόλου τα συστατικά που περιέχει. Πόσο συνειδητά κάνουμε όμως αυτή την επιλογή, και τι πραγματικά γνωρίζουμε για τα ύποπτα parabens;

Τι είναι τα parabens;

Τα parabens (PBs) είναι πάρα-υδροξυβενζοϊκες ενώσεις  που δρουν ως ισχυρά συντηρητικά, εμποδίζοντας την ανάπτυξη μικροοργανισμών στα προϊόντα. 

Το πρώτο PB ήταν ο μαλαχίτης (ουσία με χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα) με αντιμικροβιακή δράση, και χρησιμοποιήθηκε ως συντηρητικό από τους αρχαίους Σουμέριους.Η χημική τους δομή κατά κύριο λόγο είναι ίδια, εκτός από την αλκυλική τους αλυσίδα. Όσο πιο μεγάλη είναι η αλυσίδα αυτή τόσο αυξάνεται η αντιμικροβιακή  δραστικότητα της ουσίας και ο λιποφιλικός της χαρακτήρας, με αποτέλεσμα να γίνονται κατάλληλα και για προϊόντα με βάση το έλαιο.

Τα PBs χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο σε προϊόντα με βάση το νερό, μιας και εκεί οι μύκητες και τα βακτήρια αναπτύσσονται ευκολότερα, όπως σαμπουάν, κρέμες προσώπου και σώματος. Επίσης, χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά στα λαχανικά, τα λίπη, τα έλαια, τα γαλακτοκομικά και τις σάλτσες.

Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους επιλέγονται τα PBs ως αντιμικροβιακοί παράγοντες, είναι το χαμηλό τους κόστος, η γρήγορη βιο-αποικοδομησιμοτητά τους, άλλα και η χημική τους σταθερότητα σε ένα μεγάλο εύρος pH (4-7.5) και σε ένα μεγάλο εύρος θερμοκρασιών. (1)

Τοξικότητα

Κάθε χημική ουσία εμφανίζει κάποιου είδους τοξικότητα, όταν ξεπεράσει κάποια όρια. Έτσι και τα PBs.

Ο τρόπος παρασκευής τους, η μερική λιποφιλικότητα τους, αλλά και ο ιδιαίτερος μεταβολισμός του δέρματος, καθιστούν τα  PBs ικανά να διαπερνούν την κεράτινη στιβάδα του δέρματος και να διαχέονται στον ανθρώπινο οργανισμό. Παρ’ όλο που μεταβολίζονται από τον οργανισμό και αποβάλλονται με τα ούρα με την μορφή παρά-υδροβενζοϊκού οξέος, έρευνες έχουν αποδείξει πως προκαλούν ορμονικές διαταραχές τόσο σε γυναίκες όσο και σε άντρες.

Τα PBs ανήκουν στην κατηγορία των εξωγενών οιστρογόνων. Πρόκειται για ουσίες ή ορμόνες  που έχουν δράση ανάλογη των οιστρογόνων, αλλά δεν παράγονται από τον οργανισμό. Για παράδειγμα, η ορμόνη του οργανισμού 1,17-οιστραδιόλη έχει στην δομή της ένα φαινολικό υδροξύλιο (-ΟΗ)  ανάλογο με αυτό των PBs με αποτέλεσμα ο οργανισμός να «μπερδεύεται». Επειδή λοιπόν η δράση τους είναι ανάλογη με  αυτή των οιστρογόνων, προκαλούν αυξημένη έκφραση των γονιδίων για τους υποδοχείς της προγεστερόνης, δημιουργώντας ενδοκρινολογικές και αναπαραγωγικές διαταραχές. Συγκεκριμένα,  στους άντρες ενοχοποιούνται για τον καρκίνο των όρχεων, ενώ στις γυναίκες είναι ύποπτα για τον καρκίνο του μαστού, μιας και σε καρκινικούς όγκους ανιχνεύθηκαν 5 είδη PBs (δεν έχει επιβεβαιωθεί επίσημα από τον οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων, FDA) . Οι περισσότερο ενοχοποιημένες ουσίες είναι τα βούτυλο-PBs και τα πρόπυλο-PBs.

Eκτός από ορμονικές διαταραχές, τα PBs προκαλούν γήρανση του δέρματος υπό την επίδραση της  UVB ακτινοβολίας, αλλά και διατάραξη του οικοσυστήματος, αφού καταλήγουν στα αστικά λύματα και μπορεί να σκοτώσουν  πληθυσμούς μικροοργανισμών  χαμηλότερου τροφικού επιπέδου.

Τα πιο γνωστά PBs:

• Methyloparaben (E218)
• Ethylparaben (E216)
• Butylparaben
• Heptylparaben (E209)
• Isobutylparaben
• Isopropylparaben
• Benzylparaben

 Parabensfree

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως ένα χημικό προϊόν χωρίς PBs, δεν είναι τόσο αθώο όπως το marketing προσπαθεί να μας πείσει.

Μάλιστα, τις περισσότερες φορές περιέχει ουσίες που είναι εξίσου ή περισσότερο επικίνδυνες. Γι’ αυτό και είναι καλύτερο να επιλέγουμε φυτικά καλλυντικά, που έχουν μηχανισμούς αυτοσυντήρησης.Σε περίπτωση που επιλέξουμε ένα χημικό προϊόν, καλό είναι τα προϊόντα που καταναλώνουμε άμεσα να είναι χωρίς PBs, ενώ αυτά που καταναλώνουμε μακροπρόθεσμα να περιέχουν PBs για την καλύτερη συντήρηση τους.

Εναλλακτικά συντηρητικά

Η φύση μας έχει δώσει τα δικά της όπλα για να συντηρούμε τα προϊόντα, που όχι μόνο δεν είναι βλαπτικά, αλλά έχουν και αντιοξειδωτική δράση.

Μερικά από αυτά αναφέρονται παρακάτω:

• Έλαιο από σπόρους γκρέιπφρουτ
• Τοκοφερόλη (βιταμίνη Ε)
• Ρετινόλη (βιταμίνη Α)
• Ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C)
• Σκορβικό κάλιο
• Αιθέρια έλαια (κυρίως δεντρολίβανο)

Το 1977 τα PBs χαρακτηρίστηκαν ως οι δεύτερες πιο επικίνδυνες ουσίες μετά τα αρώματα  για αλλεργικές αντιδράσεις. Ήταν η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Έτσι, θεσπίστηκε η λίστα Annex VI, η οποία περιέχει 51 επιτρεπόμενα PBs σε ορισμένες συγκεντρώσεις, και 3 επιτρεπόμενα προσωρινά.

Ανεξάρτητα από την εγκυρότητα ή μη των ερευνών που ενοχοποιούν τα PBs, πρόκειται για ουσίες μη επαρκώς μελετημένες. Παρ’ όλα αυτά, στην καθημερινότητά μας ερχόμαστε σε επαφή με πλήθος παραγόντων βλαπτικών για την υγεία μας, που σίγουρα είναι πολύ πιο επικίνδυνες από τα PBs.

Συνεπώς, είναι σίγουρα θετικό να προσπαθούμε να επιλέγουμε προϊόντα χωρίς PBs, χωρίς όμως να γινόμαστε υστερικοί με τα προϊόντα που περιέχουν.