Στην ψυχολογία το άγχος ορίζεται ως ένα αίσθημα έντασης και πίεσης και θεωρείται ένας τύπος ψυχολογικού πόνου, δηλ. μία ανεπιθύμητη αίσθηση, που όμως δεν πηγάζει από το ίδιο το σώμα μας.   

Στρες, παρόλα αυτά,  για το σώμα μας αποτελούν διάφορες καταστάσεις, όπως ένα τραύμα, έντονο κρύο ή ζέστη, χαμηλό οξυγόνο, η έντονη άσκηση και φυσικά ψυχολογικά (άγχος, φόβος, θλίψη) και κοινωνικά ερεθίσματα (μία προσωπική σύγκρουση). Κάθε τέτοιο ερέθισμα επιφέρει μία ειδική απόκριση, όμως όλα προκαλούν και μία μη ειδική, γενικευμένη απόκριση. Αυτό έχει ως σκοπό να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα από το σώμα μας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο «κίνδυνος».  Οι κύριες ορμόνες που εμπλέκονται σε αυτή την απόκριση είναι η επινεφρίνη (γνωστή και ως αδρεναλίνη), η κορτιζόλη και η ρενίνη.  

Η επινεφρίνη ενισχύει τη δράση του νευρικού συστήματος, για να προετοιμάσουν το σώμα προς «μάχη ή φυγή». Έτσι, η καρδιακή παροχή και ο ρυθμός αναπνοής αυξάνονται και το αίμα ανακατανέμεται κινούμενο από την κοιλιακή περιοχή στην περιοχή των πιο δραστήριων σκελετικών μυών. Από την άλλη, η κορτιζόλη σχετίζεται με  διαδικασίες του μεταβολισμού. Συγκεκριμένα συμβάλλει στην αποδόμηση αποθηκευμένων λιπών και πρωτεϊνών, ώστε τελικά να αυξηθούν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Με αυτό τον τρόπο, εξασφαλίζονται  οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες ιστών και οργάνων. Τέλος, η ρενίνη σε συνδυασμό με άλλες ορμόνες, προκαλεί την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.  

Όλα αυτά θα είχαν περισσότερο νόημα σε έναν άνθρωπο των σπηλαίων, ο οποίος ξαφνικά μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με ένα άγριο ζώο και θα πρέπει να τρέξει ή να παλέψει, ή σε έναν τραυματισμένο άνθρωπο/ζώο που αιμορραγούν και ίσως να μην έχουν διαθέσιμη τροφή.

 Ωστόσο, προκαλείται επιτάχυνση της καρδιαγγειακής και αναπνευστικής λειτουργίας, κατακράτηση αλάτων και νερού και ενεργοποίηση του μεταβολισμού στον σύγχρονο άνθρωπο, κυρίως από ψυχοκοινωνικά ερεθίσματα. Απότοκο αυτού είναι η σωματική και ψυχολογική εξάντληση του οργανισμού σε μεγάλα χρονικά διαστήματα. 

Οι στρεσογόνοι παράγοντες κατανέμονται σε διάφορες κατηγορίες, όπως ξαφνικά τραύματα (πόλεμος, σεξουαλική κακοποίηση και θάνατος οικείου προσώπου), γεγονότα ζωής (διαζύγιο, ανεργία), καθημερινά μικρο-προβλήματα (κίνηση, άσχημος καιρός).Ακόμα, υπάρχουν χρόνιοι στρεσογόνοι παράγοντες, οι οποίοι δεν είναι σημαντικοί, αλλά υποβόσκουν (π.χ. θόρυβος).   

Όμως, όπως καθετί, έτσι και το άγχος έχει και θετική πλευρά: το επονομαζόμενο “eustress” (ευ=καλός) ή «παραγωγικό άγχος». Σε αυτή την περίπτωση, ο στρεσογόνος παράγοντας εκλαμβάνεται ως θετικός και μας βοηθά να έχουμε κίνητρο, για να μείνουμε προσηλωμένοι στον στόχο.  

Παρόλα αυτά, ο αρνητικός αντίκτυπος του άγχους στο ανθρώπινο σώμα και στην ατομική ψυχολογία είναι κατά πολύ μεγαλύτερος.  Το έντονο άγχος και συγκεκριμένοι στρεσογόνοι παράγοντες είναι πλέον συνδεδεμένοι με καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Η ύπαρξη υπέρτασης μπορεί, επίσης, να δικαιολογηθεί από το αίσθημα άγχους. Έχει βρεθεί πως συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού πάσχουν σε υψηλότερα ποσοστά από υπέρταση. Παράδειγμα αποτελούν οι Αφροαμερικανοί, οι οποίοι βιώνουν έντονο ρατσισμό (στρεσογόνος παράγοντας) στην καθημερινότητα τους. Ακόμα, το άγχος θα μπορούσε πιθανόν να συνδεθεί και με τον καρκίνο του μαστού, με τη χηρεία να είναι ο πρωτεύων στρεσογόνος παράγοντας. Τα ευρήματα, όμως, από τις σχετικές έρευνες δεν επαρκούν για ένα σαφές συμπέρασμα.  

Αν και το άγχος είναι δύσκολο να συνδεθεί άμεσα με σχέση αιτίου-αιτιατού με πληθώρα ασθενειών, μπορεί να συνδεθεί σε ευρύτερη έννοια με “κακή” υγεία. 

Από έρευνες σε ανθρώπους που ερωτήθηκαν να εκτιμήσουν οι ίδιοι την κατάσταση της υγείας τους, φάνηκε πως τα άτομα που βίωναν άγχος λόγω συνθηκών εργασιακής ανασφάλειας, χηρείας και διαζυγίου, χαρακτήρισαν την υγεία τους ως κακή. Σε αντίστοιχα αποτελέσματα οδήγησαν και έρευνες με ανθρώπους που αντιμετώπισαν παιδικά τραύματα, όπως γονείς που χώρισαν, και με χρόνιους στρεσογόνους παράγοντες.  

Όσον αφορά στο πώς αντιμετωπίζουμε το άγχος, αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον ίδιο τον άνθρωπο. Άτομα με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αυτοκυριαρχία φαίνεται πως εστιάζουν κατευθείαν στο “πρόβλημα”, αντιμετωπίζοντάς το με άμεσο τρόπο, ενώ άνθρωποι με χαμηλότερη αυτοπεποίθηση θα εστιάσουν στο συναίσθημα και σε έμμεσους μηχανισμούς για την αντιμετώπισή του. Επίσης, πολύ σημαντικό για έναν άνθρωπο με άγχος είναι η κοινωνική στήριξη.  Αυτή μπορεί να είναι συναισθηματική ή έμπρακτη, δηλαδή με την παροχή βοήθειας. Ειδικότερα, η συναισθηματική στήριξη αναφέρεται στο ότι το άτομο βρίσκεται σε περιβάλλον που λαμβάνει αγάπη και φροντίδα, ενώ η έμπρακτη σε πληροφορίες, συμβουλές και υλική βοήθεια.  

Συνοψίζοντας, η απόκριση του ανθρώπινου οργανισμού στο στρες στην πραγματικότητα αποτελεί ένα μηχανισμό αντιμετώπισης επικίνδυνων καταστάσεων, που όμως, ενεργοποιείται και από άγχος κάθε είδους. Η αίσθηση άγχους μπορεί να είναι παραγωγική, αλλά συνολικά -και όταν υπάρχει επί μακρόν- έχει ως αποτέλεσμα την φθορά του οργανισμού.  Τέλος, οι τρόποι με τους οποίους αντιμετωπίζουμε το άγχος, σχετίζονται τόσο με τον χαρακτήρα του ανθρώπου, καθώς το κοινωνικό του περιβάλλον και τη στήριξη που λαμβάνει.