
Η Γη είναι ο τρίτος σε σειρά πλανήτης από τον ήλιο και ο μόνος γνωστός μέχρι τώρα που έχει ζωή.
Τι είναι αυτό που κάνει τη Γη τόσο διαφορετική από όλους τους άλλους πλανήτες που μπορεί να υπάρχουν; Γιατί να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος ή από οποιοδήποτε άλλο ηλιακό σύστημα που υπάρχει εκεί έξω;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τα άσχημα νέα είναι ότι η Γη μας, όπως και κάθε πλανήτης, είναι ένα αποτυχημένο αστέρι. Ναι, καλά διαβάσατε. Αποτύχαμε. Και όμως αυτή η αποτυχία δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες και το περιβάλλον, ώστε να μπορέσετε να διαβάζετε αυτό το άρθρο τώρα. Τι συνέβη λοιπόν; Η δημιουργία των αστεριών προέρχεται από αέρια και σκόνη, δηλαδή κάτι σαν ένα σύννεφο, το οποίο κάποια στιγμή θα καταρρεύσει λόγω βαρύτητας και πίεσης και θα δημιουργήσει συμπυκνώματα. Ακολούθως αν αυτά έχουν αρκετή μάζα, θα γίνουν αστέρια, δηλαδή θα μπορούν να κάνουν πυρηνικές αντιδράσεις, να μετατρέπουν υδρογόνο σε ήλιο και πιο βαριά στοιχεία. Όσα δεν έχουν αρκετή μάζα θα γίνουν πλανήτες ή άλλα ουράνια σώματα, μέχρι στιγμής γύρω από κάποιο αστέρι, όπως οι πλανήτες με τη Γη γύρω από τον ήλιο. Με αυτή τη λογική όποιο αστέρι κοιτάμε το βράδυ, μπορεί να έχει έναν δικό του πλανήτη!
Μελέτες στην ενεργό διάσπαση και τον χρόνο ημιζωής κάποιων στοιχείων που έγιναν στα πετρώματα της Γης δείχνουν πως δημιουργήθηκε 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, λίγο μετά τον ήλιο. Βρέθηκε σε τέτοια θέση, ώστε να είναι αρκετά μακριά από το αστέρι της, για να μπορεί να συγκρατήσει ατμόσφαιρα, η οποία δεν θα παρασυρθεί από τον ηλιακό άνεμο, αλλά και θα φιλτράρει τις υπεριώδεις ακτινοβολίες που έρχονται. Η Γη είναι ο πιο πυκνός από τους βραχώδεις πλανήτες και βαρυτικά αλληλεπιδρά με τον ήλιο, που την κρατάει σε μία ελλειπτική τροχιά γύρω του, ενώ με το βαρυτικό πεδίο της Γης αλληλεπιδρά ο δορυφόρος της, η Σελήνη, που είναι και η αιτία για την παλλίροια και την άμπωτη.
Η Γη μας αποτελεί έναν τεράστιο μαγνήτη. Καθώς ο ήλιος στέλνει την ακτινοβολία του μέσω του ηλιακού ανέμου, το μαγνητικό πεδίο που έχει η Γη την παγιδεύει.
Αν μπορούσε αυτή η ακτινοβολία να περάσει μέσα, το στρώμα του όζοντος θα είχε καταστραφεί από την υπεριώδη ακτινοβολία και ίσως δεν υπήρχε η ζωή σήμερα όπως την ξέρουμε.
Ένα μαγικό φαινόμενο, αποτέλεσμα αυτού του μαγνητικού πεδίου, είναι το Βόρειο και το Νότιο σέλας, τα οποία δεν είναι κάτι άλλο από τα ίδια τα σωματίδια που έφερε ο ηλιακός άνεμος από τον ήλιο, τα οποία εγκλωβίστηκταν από τις μαγνητικές γραμμές της Γης, ώστε να μην μπορέσουν να περάσουν στην ατμόσφαιρα. Σημειώνεται πως καθώς επιταχύνονται και ταξιδεύουν σε αυτές, μας δίνουν αυτά τα μαγικά χρώματα!
Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η Γη μπορεί να φιλοξενήσει ζωή, είναι γιατί το μεγαλύτερο μέρος της -κατά 70% περίπου- είναι νερό και είναι σ’ αυτή τη μορφή για πάρα πολύ καιρό, χωρίς να έχει εξατμιστεί, (όπως ίσως στον Άρη) ή να παγώσει, (όπως πιστεύεται ότι συμβαίνει στον Ουρανό και στον Ποσειδώνα).
Σε αυτό οφείλεται η θέση της. Συγκεκριμένα, δεν βρίσκεται πολύ κοντά στον ήλιο, για να συμβεί το πρώτο, ούτε πολύ μακριά, ώστε να γίνει πάγος.
Εικόνα 2: Προκαριωτικά μικρόβια, οι πρώτες μορφές ζωής .Πηγή Wikipedia
Επιπλέον, η ζωή για να υπάρξει, χρειάζεται ενέργεια. Αυτή προέρχεται από τον ήλιο και την εκμετάλλευσή της από τα φυτά.
Τα τελευταία μέσω της φωτοσύνθεσης παράγουν τα στοιχεία εκείνα που -άμεσα ή έμμεσα- δίνουν ζωή σε ό,τι υπάρχει. Βέβαια, έχουν βρεθεί και οργανισμοί που ζουν βαθιά μέσα στους ωκεανούς, οι οποίοι χρησιμοποιούν άλλους μηχανισμούς για να ζήσουν, αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό των μορφών ζωής του πλανήτη μας, βασίζεται στις αχτίδες του ηλίου.
Ακόμα, στη Γη δεν υπάρχει απλά κάποια μορφή ζωής, αλλά και ζωή που θεωρείται έξυπνη και μπορεί να δημιουργήσει ανθρωπότητα! Αυτό χρειάστηκε αρκετό χρόνο, για να συμβεί. Ο πρώτος οργανισμός που έχει βρεθεί πιστεύεται ότι έζησε πριν 3.5 δισεκατομμύρια χρόνια, πόσο μάλλον για πιο περίπλοκες μορφές ζωής.
Αν τα 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια χωρούσαν μία μέρα -ξεκινώντας από τα μεσάνυχτα-, γύρω στις 4:00 θα είχαμε τις πρώτες μορφές ζωής, στις 20:30 κάποια φύκια, τους δεινοσαύρους λίγο πριν τις 23:00, και περίπου δύο λεπτά πριν τελειώσει η μέρα, θα έκαναν την εμφάνισή τους οι άνθρωποι!
Εικόνα 3: Θάλασσα και ανθρώπινη εκμετάλλευση, πηγή Wikipedia.
Για τη Γη χρειάστηκε περισσότερο από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, για να φτιάξει τα δέντρα, τα οποία είναι και οι μόνοι οργανισμοί που μεγαλώνουν κυνηγώντας τον ουρανό, προκειμένου να αδράξουν τον ήλιο ώστε να φωτοσυνθέσουν και να δημιουργήσουν τα καύσιμα για την υπόλοιπη τους ζωή. Ο άνθρωπος στα 200,000 χρόνια που έχει υπάρξει έχει επιφέρει τεράστιες αλλαγές: κυνήγησε για το βιός του, κατέκτησε και -ευνοϊκών των συνθηκών- οι αρχικές νομαδικές φυλές έφτιαξαν χωριά, μετά πόλεις και ουρανοξύστες σε μέρη που υπήρχε αφθονία γης και νερού. Παρ’όλα αυτά, έχει επιλέξει να μη βλέπει την πλεονεκτική θέση που βρίσκεται και συνεχίζει να ζητάει περισσότερα. Δεν έχουμε καταλάβει πως η ζωή στη Γη δε χρειάζεται την ανθρωπότητα, για να υπάρξει. Θα υπάρχει έτσι κι αλλιώς. Αν μία μέρα εξαφανίζονταν οι άνθρωποι, η φύση θα κατέκλειε τις πόλεις, ώστε θα έπαυαν πλέον να είναι έστω και μια ανάμνηση.

κλαδιά τους δεν αγγίζουν μεταξύ τους, πηγή Wikipedia
Συνεπώς, όλα αυτά -οι τυχαίες συγκυρίες, το “αποτυχημένο” αστέρι μας, η πλεονεκτική θέση που βρεθήκαμε ώστε να υπάρξουμε-, μήπως θα έπρεπε να μας ξυπνήσουν λίγο και αντί να αγωνιζόμαστε για το πώς να την εκμεταλλευτούμε αλόγιστα, να δούμε το πόσο ξεχωριστή είναι η Γη;
Πηγές:
- https://www.scientificamerican.com/article/how-is-a-star-born/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Extraterrestrial_liquid_water
- Home, a documentary film by Yann Arthus-Bertrand
Πληροφορίες συντάκτη:
Κατερινιόβη Τριανταφυλλάκη
Η Κατερινιόβη Σπουδάζει φυσική και είναι μέλος της Αστρονομικής Ομάδας Φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης όπου μέσα από τις δράσεις της ομάδας με το κοινό προσπαθεί πάντα να εξηγήσει δύσκολα αστρονομικά ερωτήματα σε παιδάκια με απλό τρόπο. Της αρέσει να χάνεται στις σελίδες των βιβλίων, έχει ένα πάθος να ταξιδεύει, να γράφει και να ονειρεύεται.