Ανοίγεις την τηλεόραση, ακούς για νέα κρούσματα από τον πρωτάκουστο “Κορωνοϊό”.

Είσαι χαλαρός, σκέφτεσαι πως δε συμβαίνει κάτι το σοβαρό, αφού πρόκειται για ένα είδος γρίπης, όπως αρχικά ακούγεται.

Τα κρούσματα, όμως, αρχίζουν να αυξάνονται, με τις κυβερνήσεις των χωρών να λαμβάνουν όλο και πιο αυστηρά μέτρα…και κάθεσαι και αναρωτιέσαι για τη σοβαρότητα της κατάστασης, λίγο πιο υπεύθυνα.

Με αφορμή τον χαρακτηρισμό του νέου κορωνοϊού από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως πανδημία, νοείται η εξάπλωση μίας ασθένειας πέραν του εύρους της περιοχής που αρχικά αυτός εμφανίστηκε. Έτσι, λοιπόν, παρατηρείται μία έξαρση με όλο και περισσότερα αναδυόμενα κρούσματα σε διαφορετικές χώρες ανά τον κόσμο.

Η αλήθεια είναι ότι η μάχη του ανθρώπου με τα παθογόνα μικρόβια ήταν άνιση για πολλούς αιώνες, καθώς πολλές μικροβιακές πανδημίες έπληξαν κατά καιρούς την ανθρωπότητα. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι γνώσεις και η κατανόηση της μολυσματικής ιδιότητας των μικροοργανισμών έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη θετική έκβαση της “μάχης” αυτής.
Όμως πριν έρθουμε αντιμέτωποι με την κατάσταση αυτή, ποιες ήταν οι μολυσματικές ασθένειες που καθόρισαν κατά σημαντικό βαθμό τα όσα γνωρίζουμε σήμερα για την εξάπλωση των ασθενειών;

Πανώλη (1347-1351)

Γνωστή και ως “Μαύρος Θάνατος” πρωτοεμφανίστηκε τον 14ο αιώνα με τους θανάτους να φτάνουν σε εκτιμώμενο αριθμό τους 75-200 εκατομμύρια, δηλώνοντας ότι το 60% των Ευρωπαίων είχαν νοσήσει.

Οι καταγραφές δεν μπορούν να είναι ακριβείς, καθώς τα δεδομένα προέρχονται από πηγές της εποχής. Σήμερα, ο ΠΟΥ καταγράφει ότι από το 2010-2015 υπήρξαν 3248 περιπτώσεις παγκοσμίως, αλλά λόγω αντιβιοτικής θεραπείας οι θάνατοι περιορίστηκαν στους 584. Η ασθένεια προκαλείται από το βακτήριο Yernisia pestis που μεταδίδεται από τσίμπημα ψύλλου, που παρασιτεί στο τρίχωμα του αρουραίου. Η βαριά αυτή νόσος εμφανίζει δύο μορφές: την πνευμονική και τη βουβωνική. Η πρώτη αφορά τη μόλυνση των πνευμόνων και μεταδίδεται ιδιαίτερα εύκολα μέσω επαφής. Στη βουβωνική, θα πρέπει το τσίμπημα του ψύλλου να βρίσκεται κοντά σε λεμφαδένα, οπότε και επέρχεται πρήξιμο σε εν λόγω περιοχές, με πιο εμφανές αυτό στη βουβωνική χώρα. Σε προχωρημένο στάδιο, μετατρέπεται σε σηψαιμική φάση οπότε και το βακτήριο έχει διαπεράσει τη συστηματική κυκλοφορία του αίματος.
Λόγω της έντονης μυρωδιάς των πτωμάτων, τότε πίστευαν ότι η δυσοσμία ήταν ο λοιμογόνος παράγοντας -δηλαδή το παθογόνο βακτήριο που το προκαλεί. Για τον λόγο αυτό και βάσει των δεισιδαιμονιών που υπήρχαν, οι θεράποντες ιατροί φορούσαν μία ειδική στολή που έφερε μάσκα σε μορφή ράμφους πουλιού, την οποία γέμιζαν με βότανα, για να “ξορκίσουν” την μυρωδιά.

Ισπανική γρίπη (1918-1920)

Η γρίπη αυτή προκλήθηκε από ένα υποτύπο του ιού Η1Ν1, ο οποίος σκότωσε 50-100 εκατομμύρια νοσούντες, εκ των οποίων οι 8 εκατ. ήταν στην Ισπανία, χωρίς όμως να είναι σίγουρη η χώρα προέλευσής της.

Η εξάπλωσή της επηρεάστηκε από το γεγονός ότι υπήρχαν άσχημες συνθήκες υγιεινής, αλλά μεταξύ άλλων λειτούργησε και ως αίτιο τερματισμού του Ά Παγκόσμιου πολέμου, αφού η πληθώρα των στρατευμάτων είχε αποδεκατιστεί.
Το κύριο χαρακτηριστικό που προξενεί ιδιαίτερη προσοχή είναι ότι έπληξε μεγάλο μέρος των νεότερων ηλικιών, χωρίς να έχουν ευαισθησία στο ανοσοποιητικό τους σύστημα. Αν και τα συμπτώματα εμφάνιζαν ομοιότητες με της κοινής εποχικής γρίπης που γνωρίζουμε, ο ιός αυτός παρουσίασε υψηλή δραστικότητα που μπορούσε να επέλθει θάνατος εντός 24 ωρών. Βέβαια, δεν έλειπαν και περιπτώσεις οξείας πνευμονίας που σε τελικό στάδιο, γέμιζαν οι πνεύμονες με υγρό δημιουργώντας υποξία και θάνατο.

Γρίπη Α (2009)

Η λεγόμενη γρίπη των χοίρων παραμένει μία πρόκληση για την παγκόσμια υγεία, διότι ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται συνεχώς.

Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) η εποχική γρίπη που κυκλοφορεί διαμορφώνει διαφορετικά επίπεδα νοσηρότητας και κατ’επέκταση θνησιμότητας. Αυτό εξαρτάται από τα ιϊκά χαρακτηριστικά και το επίπεδο ανοσίας του πληθυσμού.

Τον Απρίλιο του 2009, ένα νέο στέλεχος ιού γρίπης Α (Η1Ν1) που φέρει ίδια γενετικά στοιχεία από ιούς που προσβάλλουν τους χοίρους, ξεκίνησε από το Μεξικό και εξαπλώθηκε ραγδαία σε όλον τον κόσμο. Ο πανδημικός ιός της γρίπης Η1Ν1 μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, μέσω επιμόλυνσης του περιβάλλοντος και αντικειμένων με σταγονίδια. Τα συμπτώματα της γρίπης Η1Ν1 περιλαμβάνουν αιφνίδιο υψηλό πυρετό, παραγωγικό βήχα, καταρροή, πονόλαιμο και γενικευμένη κόπωση ή πόνο στους μύες και τις αρθρώσεις.

Η αρχική εκτίμηση ανέφερε ότι ο ιός αυτός προκάλεσε 203.000 θανάτους με καθαρά πνευμονικά αίτια.

Τα καθοριστικά νούμερα έρχονται το 2013 από συντονισμένες προσπάθειες ερευνητών ανά τον κόσμο, οι οποίοι επιβεβαιώνουν ότι οι θάνατοι ξεπερνούν τους 400.000, καθώς πολλά θύματα δεν είχαν υποβληθεί στο συγκεκριμένο τέστ.

Χολέρα (1817-Σήμερα)

Η χολέρα αποτελεί μία διαρροϊκή νόσο, λόγω προσβολής του εντέρου από το βακτήριο Vibrio cholerae που παράγει μία τοξίνη.

Οι θάνατοι πραγματικά είναι ανυπολόγιστοι. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι ακόμα και στις μέρες μας υπάρχουν 100.000-130.000 θάνατοι πλήττοντας κυρίως τριτοκοσμικές χώρες χωρίς δίκτυο υδατοπρομήθειας και μέτρα υγιεινής.
Αν και η λίστα δεν περιορίζεται μόνο σε αυτές, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με κρίσιμες ασθένειες. Αυτό που διαφοροποιείται σε σχέση με περασμένες εποχές είναι το υψηλότερο γνωστικό μας υπόβαθρο αναφορικά με τους μικροβιακούς παράγοντες. Γι’αυτό είναι εύλογο να χρησιμοποιηθεί η γνώση αυτή ως ασπίδα. Ως σύνολο οφείλουμε να εφαρμόζουμε τις ενδεδειγμένες οδηγίες από τον εκάστοτε φορέα. Η δημόσια υγεία μας αφορά όλους, οπότε θα ήταν φρόνιμο να αναλάβουμε ατομική ευθύνη με σκοπό την κοινωνική προστασία!

Πηγές:
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: https://www.who.int
Εθνικός Οργανισμός Υγείας: https://eody.gov.gr
Centers for Disease, Control and Prevention (CDC): https://www.cdc.gov
https://www.historytoday.com/archive/black-death-greatest-catastrophe-ever
https://www.mixanitouxronou.gr/ispaniki-gripi-tou-1918-pou-moline-13-tou-pagkosmiou-plithismou-ke-exontose-pano-apo-20-ekatommiria-anthropous/